Yeni faaliyet geçen küçük ölçekli şirketler ve girişimler “startup” olarak adlandırılıyor. Küçük bir ofiste, bir üniversitenin yurt odasında veya mütevazı bir evin ışık almayan bakımsız bir odasında kurulabilen startuplar zamanla gelişerek uluslararası zemine taşınıyor. Bununla birlikte, arkasında çok büyük sermayeler olan ya da güçlü şirketlerin desteğiyle büyüyen şirketler de var. 

Başlangıcı hangi şartlarda olursa olsun, devasa boyutlara ulaşan girişimler, yani startuplar, artık farklı bir ligde yer alıyor.

Milyar Dolarlar Kulübü: Unicorn

Günümüzde değeri 1 milyar doları aşan 110 girişim, unicorn girişim (startup) olarak adlandırılıyor. Bu resmi bir kulüp değil. Yalnızca listelemede kolaylık olması adına böyle bir sınıflandırılmaya gidiliyor. 

Unicorn sınıfına girmek, bir girişim için varılabilecek en yüksek nokta. Değeri 1 milyar doları aştıktan sonra söz konusu girişimin önündeki imkanlar da farklı boyutlara ulaşıyor. Unicorn girişim (startup) olarak adlandırılan şirketler farklı ülkelerde on binlerce kişiye iş imkanı sağlıyor. Her birinin bütçesi dünya üzerinde 50’den fazla ülkenin toplam bütçesini aşmaya yetmekle birlikte bazılarında bu rakam 120’ye kadar çıkıyor.  

Fikir vermesi açısından şöyle yapalım: Unicorn girişim (startup) listesinin başındaki şirketin değeri tek başına, Türkiye’nin gayri safi milli hasılasının 5’te 1’ine tekabül ediyor. Listenin ilk 16 sırasındaki şirketlerin değer toplamı ise Türkiye’nin gayri safi milli hasılasını aşıyor. 

Böyle şirketler için girişim, startup, şirket gibi tanımlar artık yeterli kalmadığından, unicorn girişim (startup) listesi oluşturuldu.

150 Milyar Dolarlık Şirket: Ant Financial

Daha önce “Alipay” ismine sahip olan Ant Financial Services Group (Türkçe: Karınca Finansal Hizmetler Grubu), Çin’in lider küresel firmalarından Alibaba Grubu’na bağlı olarak faaliyet gösteriyor. Dünya piyasasında en değerli ve en etkili “fintech” (finans ve teknoloji kelimelerinin birleşiminden türetilen sektörel bir kavram) firması olarak gösteriliyor. 

Ant Financial aynı zamanda unicorn girişim (startup) listesinde de en yakın rakibini ikiye katlayarak birinci sıraya yerleşiyor. Değeri 150 milyar dolar seviyesinde tahmin edilse de şirketin gerçek değerinin iştirakleriyle birlikte çok daha yüksek olduğunu belirtelim.

Ant Financial şirketinin gayri safi milli hasıla bakımından geride bıraktığı ülkeler arasında Kuveyt, Ukrayna, Fas ve Slovakya gibi ortalama düzeydeki ülkeler ön planda.  Bu açıdan Ant Financial, küresel bir şirket olmanın çok ötesinde bir güce ve etkiye sahip durumda. 

Unicorn’da Çin Damgası

1970’lerden itibaren sürdürdüğü dışa açılma ve reform süreciyle birlikte baş döndürücü bir gelişme trendi yakalayan Çin Halk Cumhuriyeti, devlet destekli firmaları ile unicorn girişim (startup) listesinin zirvesine damga vurmuş durumda. Öyle ki, ilk 10’daki firmaların 7’sini Çin menşeli girişimler oluşturuyor: Ant Financial, Bytedance, Didi, Xiaomi, Alibaba, Lufax, Meituan – Dianping. İlk 10’da kendine yer bulan ABD’li küresel firmalar ise şunlar: Uber, Facebook ve  Airbnb.

Çin’in sıra dışı üstünlüğü 305 firmalık listenin tamamında sürüyor.  Buna göre, 305 unicorn firmadan 129’u Çin menşeli. 

ABD’li Unicorn Girişimler

Dünyanın en büyük ekonomisine sahip Amerika Birleşik Devletleri, güncel unicorn girişim (startup) listesinde ikinci sıraya düşmüş durumda. Bunda, bazı unicorn girişimlerin değer kaybederek listeden çıkması ve diğer ülkelerden çok sayıda girişimin listeye girmesinin etkisi büyük. 

En yüksek değere sahip ABD’li unicorn girişimler arasında başı 72 milyar dolar ile ulaşım uygulaması Uber çekiyor. Türkiye’de yakın dönemde ciddi tartışmalara sebep olan ve ticari taksilere rakip olan Uber, dünyanın birçok ülkesinde geniş faaliyet alanına sahip. 

2009’da California Eyaleti’ne bağlı San Fransisco’da kurulan şirket, kademeli biçimde büyüyerek günümüzdeki başarısına ulaştı. Şirketin 2018 yılındaki geliri 11 milyar doları aşmıştı.

Bir diğer ABD’li unicorn girişim ise hepimizin yakından bildiği sosyal paylaşım uygulaması Facebook. 2004 yılında kurulan girişim, günümüzde en çok kullanılan sosyal medya aracı haline gelmiş durumda. 

Hindistan’da Yükselen Unicorn Girişimler

 

Listede en çok firmayla temsil edilen üçüncü ülke, 15 unicorn girişim (startup) ile Hindistan oluyor. Son dönemde Çin’den sonra en yüksek büyüme oranıyla göze çarpan Güney Asya ülkesi, gittikçe yükselen bir ivme ile listedeki ağırlığını artırmaya devam ediyor. 

En yüksek değere sahip olan Hint firması 4 milyar dolar ile OYO. İşlev bakımından Airbnb’yi andırsa da OYO, ev ve oda paylaşımından ziyade ucuz otel ağı ile öne çıkıyor. Bu mobil uygulama ile kullanıcılar birçok ülkede ucuz otellere ulaşabiliyor. 

Hindistan’ın teknoloji sektöründeki yükselişini listeye giren diğer şirketlerde de görmek mümkün. İkinci sıradaki Hint firması OLA da bir mobil uygulama. OLA, Uber ile aynı hizmeti sunuyor. Ancak bu hizmet şimdilik sadece Hindistan sınırları içinde geçerli. Ülkedeki birçok şehirde ticari taksi sürücüleri ile müşteriler arasında bu uygulama sayesinde kolayca iletişim sağlanabiliyor. Şirketin güncel değeri 4 milyar dolara ulaşmış durumda. 

Asyalı Girişimlerin Hızla Artması

Çin ve Hindistan’ın olağan üstü yükselişine Hong Kong, Singapur, Endonezya, İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri ve Güney Koreli girişimler de eklendiğinde, Asya merkezli unicorn girişimlerin sayısı her sene artıyor. 305 firmalık güncel listenin yarısından fazlası (157 firma) Asya ülkelerinden geliyor.  

Bu oranın önümüzdeki yıllarda artması muhtemel görünüyor. Her yıl onlarca şirketin eklendiği ve bir o kadar şirketin de çıktığı listede Asya ülkelerinden gelen şirketlerin hem sayısı hem de değeri hızla artıyor. 

Ne yazık ki listede Türkiye menşeli herhangi bir firma bulunmuyor. Listede 1 ya da 2 firmayla dahi olsa yer bulan diğer ülkeler ise şunlar: Avustralya, Brezilya, Kanada, Şili, Kolombiya, Estonya, Fransa, Almanya , Lüksemburg, Hollanda, Portekiz, Rusya, İspanya, İsveç, İsviçre ve Birleşik Krallık. 

Unicorn girişim (startup) listesinin tamamına buradanulaşabilirsiniz: